We moeten 's middags weer warm gaan eten
3F-Examentekst uit 2012
(1)
Nederland is het enige land ter wereld waar het niet vanzelf spreekt om 's
middags het werk of het lesprogramma een uur stil te leggen voor een lunch.
Buitenlanders kijken verbijsterd naar de zakjes met boterhammen die uit de tas
getoverd worden om in een mum van tijd met een glas melk weggespoeld te worden.
Migrantenouders maken zich zorgen over hun kinderen die op school geen
behoorlijke maaltijd geserveerd krijgen. Hoe kunnen ze met wat boterhammen en
een pakje frisdrank de dag doorkomen?
(2) Nog niet
zolang geleden aten de meeste Nederlandse gezinnen tussen de middag thuis. De
middagmaaltijd was de hoofdmaaltijd waarvoor de man zijn werk onderbrak en naar
huis fietste, net als de kinderen in de lange schoolpauze. Moeder kookte in de
ochtend een eenvoudige doch warme maaltijd. 'Nederig voedsel', zoals Gerard
Reve het noemde. Smakeloos en eentonig, zouden we nu zeggen. Eten dat in het
nationale geheugen gegrift staat als de Hollandse Pot, zonder fratsen en af en
toe nog best lekker. Zoals alles wat met de paplepel is ingegoten levenslang
lekker blijft, afgezien van spruitjes en andere jeugdtrauma's. De avondmaaltijd
had niet veel om het lijf en bestond uit opgebakken restjes of soep met
boterhammen.
(3) In de
jaren zestig veranderde dit eetpatroon. Het waren spannende tijden. Het leven
versnelde en moderniseerde. Vader werkte niet meer op fietsafstand, moeder
emancipeerde en de warme maaltijd schoot erbij in. Steeds meer kinderen moesten
op school 'overblijven' in een leeg lokaal, met een huisgemaakt stapeltje
boterhammen en een appel. De warme maaltijd verschoof naar de avond, waar hij
in het gedrang kwam door een gebrek aan tijd voor inkopen en echt koken.
Huiswerkbegeleiding, muziekles, uitlopende vergaderingen en files maken het
voor alle gezinsleden steeds ingewikkelder om op dezelfde tijd thuis te zijn
voor die ene maaltijd, waar je wel naar snakt na al dat brood en aanvullend
gesnack overdag. Dit is typisch Nederlands.
(4) In alle
landen ter wereld is het beter georganiseerd. Er wordt niet overal gezond,
genoeg, lekker of ecologisch verantwoord geluncht, maar men neemt er wel de
tijd voor en er is een infrastructuur die een volwaardige maaltijd overdag
mogelijk maakt. In de kleinste Franse gehuchten lopen kinderen in optocht naar
een schoolrestaurant, waar ze aan gedekte tafels een driegangenmenu
voorgeschoteld krijgen; in al onze buurlanden hebben scholen een keuken met een
kookploeg en een aparte ruimte waar leerlingen en docenten samen eten. Japan is
het schoollunchparadijs. De middagmaaltijd gaat daar samen met leren koken en
informatie over de herkomst van ingrediënten.
(5) In
Nederland eten kinderen hun broodtrommeltjes leeg aan hetzelfde tafeltje waar
ze sommetjes maken. In hoog tempo, want de eettijd 'gaat van de pauze af', die
toch al zo kort is. En hun ouders lunchen net zo minimaal. Doorgaans een
vluggertje in de kantine of op de broodafwerkplek achter de computer. Er moet
immers 's avonds thuis nog echt gegeten worden.
(6) En daar
zit de kern van het probleem. Het gezin als hoeksteen van de samenleving zit zo
diep in het warme eten gebakken, dat deze koste wat het kost in stand gehouden
moet worden. Met medeleerlingen of collega's mag niet worden gegeten. Alle
maatschappelijke veranderingen die dat inmiddels mogelijk maken ten spijt.
(7) Wat
zouden ouders gebaat zijn bij een warme middagmaaltijd voor hun kinderen en
voor zichzelf. Geen kookstress meer bij thuiskomst, een simpele maaltijd
voldoet en des te meer tijd blijft er over om bij te praten. Geen schuldgevoel
meer over kant-en-klaarmaaltijden. De magnetron kan de deur uit en de stapels
diepvriespizza's mogen allemaal tegelijk ritueel worden aangebrand.
(8) Helaas,
zo eenvoudig gaat dat niet. Steeds meer schoolleiders beseffen dat samen eten
aan een echte tafel ontspannend, lekker en leerzaam kan zijn voor hun
leerlingen. Dat na zo'n maaltijd de behoefte aan snacks tussendoor minder zal
zijn. Als deze schoolleiders vervolgens een keuken en een aparte eetruimte in
hun schoolgebouw willen realiseren, stuiten ze op weerstand. De overheid geeft
geen geld voor de verbouwing, noch voor een bijdrage in de kosten voor de
maaltijden. En lang niet alle ouders hebben 3 of 4 euro over voor een warme
schoolmaaltijd voor hun kind. Dat is pas armoede. Het geeft aan hoe weinig de
Nederlander over heeft voor zijn dagelijkse kost.
(9) Maar
gelukkig bestaat De Nederlander niet meer. Immigranten hebben massaal niet
alleen nieuwe smaken en gerechten ingebracht, maar ook eetgewoonten die de
moeite van het afkijken waard zijn. Er valt nog heel veel mooi zendingswerk
door immigranten te verrichten. Een blik van Nederlanders op hoe immigranten
hun dagelijkse maaltijden waarderen en organiseren, kan alle ogen openen en
misschien zelfs inspireren tot een opwaardering van de eigen eetcultuur.
