Een coach in je broekzak
alinea 1
Dagelijks nemen duizenden mensen zich voor om iets in hun
gedrag te veranderen, van stoppen met roken tot vaker vrienden bellen en van
minder vlees eten tot meer aan goede doelen doneren. Maar menselijk gedrag en
besluitvorming zijn complex. Ze worden beïnvloed door factoren als onzekerheid,
automatische reacties en emoties. Je gedrag veranderen is daarom vaak
makkelijker gezegd dan gedaan. Van oudsher ondersteunen mensen elkaar bij
gedragsverandering, denk aan vrienden of familieleden die je stimuleren om meer
bij je oma op bezoek te gaan of om minder te snoepen. Steeds vaker worden
daarnaast psychologen of 'personal trainers' veel betrokken bij
gedragsverandering. Maar dankzij technologische vooruitgang hebben ook
geautomatiseerde coaches, ook wel 'e-coaches' genoemd, de potentie om mensen te
helpen bij gedragsverandering.
alinea 2
Het scenario van een ondersteunende app, een e-coach
bijvoorbeeld, is nog geen realiteit. Het vereist dat je telefoon contextbewust
is, dat hij bijvoorbeeld weet waar en met wie je bent, wat je doelen zijn, wat
je locatie en je gemoedstoestand is. Maar dergelijke mogelijkheden staan wel
voor de deur. E-coaches kunnen in theorie net zo makkelijk worden geïnstalleerd
als apps op je smartphone, tablet of computer en kunnen je op die manier dag en
nacht van advies voorzien. Ze kunnen je helpen om je doelen en intenties na te
streven, onder andere door sensoren te gebruiken om erachter te komen wat je
aan het doen bent. Die sensoren geven een beeld over bijvoorbeeld je locatie,
beweegpatroon of eetgedrag. De e-coach kan met behulp van deze informatie zeer
persoonlijke feedback en tips geven.
alinea 3
Het doel van zulke gepersonaliseerde feedback en tips is
om je ervan te overtuigen je gedrag of houding te veranderen. Er zijn veel
verschillende manieren om iemand te overtuigen. Soms kan informatie ertoe
leiden dat je nieuwe inzichten of argumenten krijgt waardoor je je houding of
acties heroverweegt.
alinea 4
Mens-tot-mensovertuiging door middel van coaching lijkt
de voor de hand liggende aanpak om iemand te helpen bij gedragsverandering.
Maar ik denk dat er in de toekomst een grote rol is weggelegd voor de
overtuigende computer die ons kan helpen ons aan onze doelen te houden.
Overtuiging via de centrale route sluit nauw aan bij de capaciteiten van de
computer als grote en snelle informatieverwerker. Wanneer een computer je
informatie geeft, kun je dit zien als 'argumenten' om jou te overtuigen.
Bijvoorbeeld een app op je telefoon die laat zien hoeveel calorieën je vandaag
hebt verbrand in vergelijking met het doel dat je jezelf had gesteld. Dit kan
ertoe leiden dat je besluit nog een extra wandelingetje te maken vandaag of een
keer extra met de trap te gaan. Op deze manier kunnen computers gedrag
beïnvloeden via de directe route.
alinea 5
Overtuigen via de
indirecte route lijkt voor computers minder makkelijk. Je kunt een computer
moeilijk 'in de ogen kijken', en computers kunnen, vooralsnog, niet even een
geruststellende hand op je schouder leggen. Echter, computers kunnen sterk
sociale reacties oproepen bij mensen. Het lijkt erop dat voor fanatieke gamers
hun virtuele avatars even dierbaar zijn als hun beste vrienden. Robots in nood
wekken medelijden op. Kinderen vinden het zielig om relatief simpele robots in
een kast op te sluiten. Zulke bevindingen lijken erop te wijzen dat technologie
kan worden ingezet om mensen te overtuigen en te coachen voor
gedragsverandering. Immers, wanneer mensen vergelijkbare sociale reacties
hebben in interacties met een computer als met een mens, dan kan ook de
computer zich wagen op het terrein van indirecte overtuiging.
alinea 6
Hoewel duidelijk is dat
mensen een sociale band opbouwen met technologie, is er nog veel onbekend over
welke factoren hierbij een rol spelen en onder welke omstandigheden dit plaatsvindt.
Dit is een belangrijke vraag als we computers willen inzetten als interactieve,
overtuigende systemen die mensen kunnen ondersteunen bij het veranderen van
gedrag. Het is nog een behoorlijke stap van het feit dat mensen 'sociaal
reageren' op computers naar de aanname dat deze reacties dezelfde zijn als de
reacties die mensen bij elkaar oproepen. Advies aannemen van een computer lijkt
toch anders dan advies aannemen van een collega en het lijkt intuïtief dat je
eerder het gedrag van je beste vriend zult kopiëren dan dat van een virtueel
computermannetje. In mijn onderzoek heb ik nauwkeuriger naar dit soort
verschillen in sociale reacties gekeken. Een van de stappen was om te testen
hoe mensen reageren op een computercoach in plaats van een menselijke coach.
eMate is een intelligent coachingsysteem dat mensen kan helpen om hun gedrag te
veranderen. eMate bestaat uit een app die herinnerings-sms'jes stuurt en een
website. eMate stuurt persoonlijke, motiverende berichten om de gebruiker te
helpen zijn/haar gedrag te veranderen. Om te zien hoe mensen reageren op een
computercoach, hebben we eMate ingezet om studenten vaker de trap te laten
nemen op de Vrije Universiteit in Amsterdam. We hebben gekeken naar de
verschillen in het gedrag van eMate-gebruikers wanneer (ze dachten dat) een
menselijke coach de berichten schreef, en wanneer (ze dachten dat) de computer
de berichten samenstelde. Het bleek dat het daadwerkelijke effect van de
coaching hetzelfde was voor alle gebruikers (een lichte vooruitgang in traplopen),
maar dat het ingeschatte effect van de coach groter was als de proefpersonen
dachten dat ze een menselijke coach hadden. Ze hadden wel hetzelfde vertrouwen
in het systeem met de menselijke en de computergestuurde coaching.
alinea 7
Hoewel we dus met
computers omgaan alsof ze sociale wezens zijn, lijken we op sommige punten toch
een andere waarde aan hun informatie te hechten dan aan die van mensen. Ook
heeft onderzoek laten zien dat we niet altijd eerlijk of rechtvaardig handelen
in interacties met computers zoals we dat met mensen doen. Als we effectieve
e-coaches willen maken, dan moeten we rekening houden met dergelijke invloeden.
Aan de ene kant zouden we e-coaches zo 'menselijk' mogelijk kunnen maken,
bijvoorbeeld door realistische avatars of feedback met stemgeluid te
ontwikkelen. Aan de andere kant kunnen we de verschillen ook gebruiken. Door
juist meer de nadruk te leggen op de computer als een spel of een machine, met
bijvoorbeeld verschillende niveaus van gedragsverandering waarin je punten kunt
verzamelen en waarin je de computer kunt 'verslaan', zou een alternatieve bron
van indirecte overtuiging aangeboord kunnen worden. Je kunt hierbij ook denken
aan een spel van onderhandeling, waarbij de computer en de gebruiker samen tot
bepaalde doelen voor gedragsverandering proberen te komen.
alinea 8
Op het gebied van sociale
interacties tussen de mens en zijn technologie blijven er nog veel vragen open.
De antwoorden op deze vragen zullen ertoe leiden dat we steeds effectievere
systemen voor gedragsverandering kunnen ontwikkelen. Computers en telefoons
zijn nu al een verlengstuk van onszelf, we voelen ons vaak 'onthand' zonder. In
de toekomst zal dit veel verder gaan. De telefoon en andere technieken zullen
een uitbreiding worden van onszelf, zowel cognitief als fysiek. Daar waar
technologische toepassingen ons nu kunnen helpen met het vinden van de juiste
weg en het herinneren van afspraken, zijn toepassingen die onze mentale en
fysieke gesteldheid in de gaten kunnen houden en ondersteunen flink in opmars.
In de toekomst zullen ze een interne en externe omgeving helpen creëren waarin
het voor mensen makkelijker is om hun langetermijndoelen na te streven.
Vragen vind je op dit VRAGENFORMULIER. Klik op deze LINK
